Bilişsel Çelişki Kuramı Nedir?
Bilişsel çelişki kuramı, insanların elde ettikleri bilgileri kullanarak karar verme sürecinde davranışlarını nasıl etkilediğini inceleyen bir teoridir. Bu teori, insanların davranışlarının ve düşüncelerinin duygulara ve zihinsel durumlara olan bağlantılarının anlaşılmasını hedefler. Bilişsel çelişki kuramı, insanların çelişkili ve çatışan bilgileri nasıl işlediklerini açıklar.
Bilişsel çelişki olgusu, bireyin aynı anda iki farklı ve zıt düşünceyi taşıyabilmesinin olasılığını ortaya koyar. Bilişsel çelişki kuramı, bireylerin bu iki farklı ve çelişen bilgi arasındaki çatışmayı çözmek için kullandıkları stratejileri açıklar.
Bilişsel Çelişki Kuramının Temel Kuralları
Bilişsel çelişki kuramının temel kuralları, çelişkiyi çözmek için etkin bir strateji oluşturmak için kullanılan üç temel ilkeden oluşmaktadır:
- Çatışmayı azaltma: Bireyin iki farklı ve çatışan bilgi arasındaki çatışmayı azaltması için bir strateji geliştirmesi gerekir.
- Kazanım yönetimi: Bireyin karar verme sürecinde kendi kazancını ön planda tutması gerekmektedir.
- Çatışmayı çözme: Bireyin iki farklı ve zıt düşünce arasındaki çatışmayı çözmek için bir strateji geliştirmesi gerekmektedir.
Bilişsel Çelişki Kuramının Örneği
Bir örnek ile, bilişsel çelişki kuramına nasıl uygulanacağını görelim. Örneğin, bir bireyin yaz aylarında hem tatil yapmak istemesi hem de tasarruf etmek istemesi gibi iki farklı ve çelişen düşüncesi vardır. Bireyin bu iki farklı düşünce arasındaki çelişkiyi çözmesi için, çatışmayı azaltma stratejisini kullanması gerekir. Birey, tatil yapma ve tasarruf etme arasındaki çatışmayı azaltmak için her iki düşünce arasındaki dengeyi yakalamaya çalışabilir. Örneğin, birey tatil yapmak istiyorsa, fakat bütçesinin sınırlı olduğunu biliyorsa, bu duruma uygulanabilecek bir strateji olarak, ucuz bir tatil planı yapması gerekebilir. Böylece, hem tatil yapma hem de tasarruf etme arasındaki çatışmayı en aza indirebilir.
Bilişsel çelişki kuramı, insanların davranışlarını ve düşüncelerini anlamaya yardımcı olmak için kullanılabilir. Bireyler, karar verme sürecinde iki farklı ve çatışan bilgi arasındaki çatışmayı çözmek için çatışmayı azaltma, kazanım yönetimi ve çatışmayı çözme stratejilerini kullanabilirler. Böylece, karar verme sürecinde daha verimli ve etkin bir şekilde hareket edebilirler.